Salmonella en zijn verborgen serotypen
Salmonella: voor velen een naam die geassocieerd wordt met rauwe kip en voedselvergifting. Maar wist je dat deze bacterie in meer dan 2500 varianten voorkomt? Achter de bekende boosdoeners zoals Salmonella Typhimurium en Salmonella Enteritidis schuilt een wereld van minder bekende serotypen die steeds vaker opduiken. Wat betekent dit voor onze gezondheid en wat kunnen we eraan doen?
Salmonella blijft een wereldwijd gezondheidsrisico. De laatste jaren is het aantal meldingen aanzienlijk gestegen. Alleen al in Polen werden 1005 meldingen gedaan over besmettingen. Volgens het RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) zijn de afgelopen vijf jaar ongeveer 650 extra meldingen geregistreerd. Vooral de toename van serotypen zoals S. Enteritidis (+250 meldingen), S. Infantis (+200 meldingen) en S. Newport (+50 meldingen) zijn opmerkelijk. Terwijl S. Typhimurium juist een afname liet zien van 80 meldingen, krijgen andere serotypen dus steeds meer aandacht.
Wat betekent deze verschuiving?
De opkomst van serotypen zoals S. Infantis en S. Newport kan wijzen op veranderingen in voedselproductie- en distributie, evenals verbeterde analysemethoden die meer varianten aan het licht brengt.
In Nederland worden jaarlijks ongeveer 600 miljoen kippen geslacht, waarvan 80% wordt geëxporteerd. Nederland was in 2020, na Polen, de grootste exporteur van pluimveevlees. Nederland importeert jaarlijks ook ruim 440.000 ton kippenvlees, voornamelijk uit Duitsland en België, maar ook uit Brazilië, Thailand en Oekraïne.
In het eerste half jaar van 2023 was de Nederlandse import van pluimveevlees met 12% gestegen. Vooral de import uit Oekraïne is flink gestegen, deze is verdubbeld tot 52.000 ton. Dit kan komen doordat zij als steun voor de oorlog volledige toegang hebben gekregen tot de Europese markt. Het aantal meldingen in RASFF uit Oekraïne is gestegen van 6 naar 53. Een mogelijke oorzaak hiervan zijn andere leveranciers die op de Europese markt zijn gekomen of de voedselproductie- en verwerking in Oekraïne is verstoord door de oorlog.
Risicobeheersing Salmonella
De bron van een Salmonellabesmetting ligt dus vaak in ons voedsel. Naast pluimveevlees (>1550 meldingen) worden voornamelijk meldingen gemaakt over kruiden en specerijen (±400). Vooral zwarte peper, sesamzaad en producten gemaakt van sesam (sesamolie en tahini) zijn vaak problematische voedingsmiddelen waar Salmonella vaker in wordt gesignaleerd. Andere producten zoals noten, groenten (sla, spruitjes, chilipepers), kaas (feta en mozzarella) en zelfs zoetwaren zoals nougat worden ook genoemd in de rapportages, maar aanzienlijk minder.
Om het risico op Salmonella te verminderen is een combinatie van bewustwording, regelgeving en innovatie in voedselveiligheid nodig. Hier zijn enkele tips:
Hygiëne in de keuken: Was je handen, houdt kookoppervlakken schoon en gebruik aparte snijplanken voor rauw vlees.
Voldoende verhitten: Kook vlees en eieren goed door om bacteriën te doden.
Brononderzoek: Overheden en bedrijven moeten de toeleveringsketen blijven monitoren om besmettingsbronnen snel te identificeren.
Consumenteneducatie: Bewustwording over risicoproducten zoals pluimveevlees, kruiden, noten en rauwe groenten kan helpen bij preventie.
De toename van meldingen over Salmonella laat zien dat voedselveiligheid een dynamisch probleem blijft. Met de opkomst van nieuwe serotypen is het belangrijk om scherp te blijven op de risico’s in de voedselketen. Door onderzoek, regelgeving en bewustwording kan de strijd worden aangegaan tegen deze onzichtbare vijand.