Etikettering & wetgeving: 3 valkuilen voor levensmiddelenproducenten
Het maken van een goed etiket voor een levensmiddel is vaak lastiger dan het lijkt. Door alle regels en uitzonderingen voelt het al snel alsof je je weg moet vinden in een doolhof van wetgeving. De basis ligt in Verordening (EU) nr. 1169/2011 – die vertelt wat je allemaal moet vermelden op je verpakking als je je product in Europa verkoopt. Maar daar stopt het niet. Afhankelijk van het product wat je op de markt brengt, kunnen er nog allerlei extra regels gelden.
Bij Normec Foodcare hebben we aan aparte afdeling met Labelling Specialisten die dagelijks bezig zijn met onder andere etiketchecks en het oplossen van label- en wetgevingsvraagstukken. In de praktijk zien we dat het regelmatig toch mis gaat en dat etiketten – meestal onbewust - niet voldoen aan de wetgeving. Etiketteren is precisiewerk en een foutje is zo gemaakt. In dit artikel nemen we je mee langs de grootste valkuilen bij levensmiddelenetikettering zodat jij als producent, marketeer of kwaliteitsmanager deze fouten kunt voorkomen.
1. Kennis van de juiste wetgeving
Een veelvoorkomende valkuil bij het etiketteren van levensmiddelen is onvoldoende kennis over welke wetgeving precies voor jouw product geldt. Verordening (EU) nr. 1169/2011 vormt weliswaar de basis voor etikettering in Europa, maar afhankelijk van wat je maakt of verkoopt, kunnen er aanvullende regels gelden – en die kunnen verschillen per product én per land. Er zijn twee soorten wetgeving waar je rekening mee moet houden. Allereerst is er de horizontale wetgeving: dit zijn regels die voor alle levensmiddelen gelden, zoals die over additieven, aroma’s, voedings- en gezondheidsclaims. Denk bijvoorbeeld aan welke E-nummers zijn toegelaten in een bepaalde productgroep en wanneer je een aroma ‘natuurlijk’ mag noemen. Daarnaast is er ook verticale wetgeving, die juist gericht is op specifieke productgroepen zoals chocolade, vlees of voedingssupplementen. Zo zijn de etiketteringseisen voor voedingssupplementen niet hetzelfde als voor andere levensmiddelen. Naast Europese wetgeving, bestaat er ook nationale regelgeving, die per land verschilt. Wat in Nederland mag, kan in België of Duitsland nét anders liggen – bijvoorbeeld qua taalgebruik of toegestane ingrediënten of bewoordingen. Zo is in Nederland wettelijk vastgesteld wanneer je brood ‘volkoren’ mag en moet noemen. Deze wetgeving geldt niet voor andere landen in Europa. Vergeet dus niet om altijd te checken of er ook landspecifieke regels van toepassing zijn op jouw product, zeker als je exporteert.
2. Vertalingen
Verplichte aanduidingen en vermeldingen op het etiket moeten worden aangebracht in de taal die begrijpelijk is voor de consument van de lidstaat waar het product wordt verkocht. Lidstaten kunnen eisen stellen aan de taal die op de etikettering wordt gebruikt op hun grondgebied. Als je producten in verschillende landen op de markt brengt, moet je de etiketten dus ook vertalen. Een valkuil hierbij is het vertalen van etiketten zonder aandacht voor wetgeving en nuances van taal en cultuur. Het lijkt misschien eenvoudig om een etiket van het Nederlands naar het Engels, Duits of Frans te vertalen, maar een directe vertaling is vaak niet voldoende. Een aantal wettelijke teksten is letterlijk vastgelegd in de verschillende taalversies van Verordening (EU) nr. 1169/2011, maar ook in andere verordeningen. Denk bijvoorbeeld aan de voedingswaarden en benamingen van additieven. Een online vertaalmachine zou de categorienaam ‘acid’ naar het Nederlands vertalen als ‘zuur’, terwijl de juiste wettelijke benaming ‘voedingszuur’ is.
Taalverschillen kunnen ook leiden tot verwarring of zelfs misleiding van de consument. Denk bijvoorbeeld aan benamingen die in verschillende talen verschillende betekenissen kunnen hebben. Of benamingen die in het ene land begrijpelijk zijn, maar in een ander land onduidelijk of niet juist zijn. Als bijvoorbeeld een gebruikelijke benaming zoals ‘bitterbal’ of ‘ontbijtkoek’ letterlijk wordt vertaald, zal de benaming niet duidelijk zijn in andere landen. Importeer of exporteer je buiten Europa? Ben je er dan van bewust dat buiten Europa andere etiketteringsregels gelden en dat alleen het vertalen van het etiket niet voldoende is. Eerst zal het etiket volgens de geldende wetgeving moeten worden opgesteld. In bijvoorbeeld de VS wordt de voedingswaardetabel anders opgesteld en wordt de hoeveelheid koolhydraten anders berekend. De voedingswaardetabel kan daarom niet letterlijk overgenomen worden voor producten die in Europa op de markt worden gebracht.
3. Misleiding van de consument
Een andere valkuil bij het etiketteren van levensmiddelen is het misleiden van de consument. Volgens Verordening (EU) nr. 1169/2011 mag voedselinformatie niet misleidend, dubbelzinnig of verwarrend zijn. Naast deze wettelijke bepalingen, kan misleiding ook zorgen voor verlies van vertrouwen bij de consument. Het is dus essentieel dat etiketten altijd transparant en accuraat zijn, zodat de consument geen verkeerde verwachtingen heeft en een weloverwogen keuze kan maken. Misleiding van de consument kan gebeuren door het gebruik van onduidelijke of misleidende claims, afbeeldingen of termen op het etiket. Een product kan bijvoorbeeld "natuurlijk" worden genoemd, terwijl het eigenlijk kunstmatige ingrediënten bevat. Of er kan een afbeelding worden getoond van een ingrediënt terwijl het product dat ingrediënt niet of maar heel weinig bevat. Voor voedings- of gezondheidsclaims op levensmiddelen is specifieke wetgeving opgesteld. Deze claims moeten voldoen aan Verordening (EU) nr. 1924/2006, de zogenaamde Claimsverordening. Hierin is vastgesteld waar je aan moet voldoen om een claim als ‘suikervrij’, ‘vezelrijk’ of ‘vitamine C ondersteunt het immuunsysteem’ te mogen vermelden. Als je een claim wilt voeren, check dan eerst of je product aan de algemene voorwaarden voldoet om een claim te mogen maken. Controleer daarna of er wetgeving is vastgesteld voor de betreffende claim en of je claim daaraan voldoet. Zorg dat je de claim goed kunt onderbouwen en dat de juiste bewoordingen zijn gebruikt.
Stel je etiketteringsvraag
In dit artikel hebben we een aantal veelvoorkomende valkuilen genoemd bij etikettering van levensmiddelen. Als bedrijf is het essentieel om op de hoogte te blijven van de regels en voorschriften die van toepassing zijn op de etikettering van jouw producten, zodat je aan de wet voldoet en misleiding van consumenten voorkomt. Heb jij zelf een etiketteringsvraag of loop je tegen een specifiek probleem aan? Ons team van Labelling Specialisten staat klaar om je te helpen met deskundig advies, zodat jij kunt zorgen voor de juiste, eerlijke informatie op jouw producten.
Hulp nodig bij etiketteren?
Meer over Normec Label & Specifications
Normec Label & Specifications
's-Hertogenbosch Nederland